sobota, 22 czerwca 2013

Czarny bez - Elder

Czarny bez (Sambucus nigra), który  jest obecnie w pełni rozkwitu, to roślina w Polsce tak pospolita, że rzadko przyciąga uwagę. Krzew ten jednak zasługuje na chwilę zainteresowania ze względu na właściwości lecznicze i miejsce jakie zajmował w przeszłości w kulturach europejskich.

Elder also elderberry (Sambucus nigra), which is now in full bloom, in Poland is so common that rarely attracts someone attention. However, this shrub deserves a moment of interest because of the healing properties and the place he occupied in the past in European cultures.



                                          botanical.com


W różnych źródłach można znaleźć informacje o symbolice czarnego bzu. W mitologii słowiańskiej czarny bez był uznawany za święte drzewo zamieszkiwane przez duchy podziemia. Przypisywano mu także zdolność pośredniczenia między światem żywych i umarłych. Także Celtowie uznawali czarny bez za krzew święty. W kalendarzu Druidów roślina ta była trzynastym i ostatnim miesiącem (drzewem) roku, symbolizowała śmierć i odrodzenie. 

In a variety of sources we can find information about the symbolism of the elderberry. In Slavic mythology elderberry was considered a sacred tree inhabited by the spirits of the underworld. It was believed that shrub had the ability to mediate between the worlds of the living and the dead. Also Celts considered elder as a sacred shrub. In the Druid's calendar this plant was the thirteenth and last month (tree) of the year, which has symbolizes death and rebirth.


czarny bez


W wielu miejscach Europy sadzono krzew w celu ochrony danego miejsca przed złymi mocami. Jego kwiaty stosowano w obrządkach pogrzebowych. 

In many places in Europe elder was planted to protect the place against evil forces. The flowers has been using in funeral ceremonies.


Szekspir w komedii "Cymbelin" pisze o nim jako symbolu żałoby. Natomiast w uniwersum Harry'ego Pottera jedno z Insygniów Śmierci -  Czarna Różdżka, także została zrobiona z gałązki czarnego bzu. Wino z owoców krzewu uważane jest za wino wróżek. Podobno po jego spożyciu można nawet zobaczyć wróżki. 


Shakespeare in 'Cymbeline' writes about elder as a symbol of grief. In the universe of Harry Potter, one of the Deathly Hallows - Black Magic Wand has also been made from elderberry twig. Elderberry wine is considered fairy wine. Drinking it is said to enable you to see fairies.  


Powyżej wróżka autorstwa Cicely Mary Barker .  Above fairy by  Cicely Mary Barker


                                kuhinjazaposlenezene.blogspot.com


Kwiaty, owoce, korę i liście czarnego bzu wykorzystuje się w kuchni i w lecznictwie. Istnieją ozdobne odmainy czarnrgo bzu np. Guincho Purple,  Aureomarginata, Aurea. W moim ogrodzie posadziałam w tym roku odmianę Eva Black Lace. 

Flower, berries,  bark and leaves of elderberry is used in cooking and medicine. There are ornamental varieties such as Guincho, Aureomarginata, Aurea. In my garden this year I planted variety Eva Black Lace.

W chwili obecnej ma dopiero około 100 centymetrów wysokości, docelowo krzew dorasta do 2-3 metrów. Liście odmiany są pierzaste i prawie czarne.

At the moment it's only about 100 centimeters height, finally shrub grows up to 2-3 meters. The leaves are pinnate and almost black.


Więcej informacji na temat czarnego bzu po polsku można znaleźć tu, a po angielsku tu.

You can find more info about elder here in polish and here in english.